De katalysator; alles wat je moet weten!

De betekenis van een katalysator

De betekenis van het woord katalysator heeft meerdere definities. In de scheikunde wereld staat een katalysator bekend als een stof die een scheikundige reactie beïnvloed, zonder daarbij zelf veranderingen te ondergaan. In de auto onderdelen wereld is de katalysator een apparaat dat zich bevindt in de uitlaat. Een katalysator zet schadelijke stoffen- en uitlaatgassen om in onschadelijke. 

Katalysator auto

Vooraan in het uitlaatsysteem, vlak na de motor of onder de auto bevindt zich de katalysator. Sinds het jaar 1992 is de katalysator een verplicht onderdeel van de auto geworden. Deze wet is ingevoerd om te voldoen aan de milieueisen van de overheid. 

De schadelijke uitlaatgassen en stoffen bestaan vooral uit:

• Onverbrande koolwaterstoffen: dit zijn giftige gassen die uit aardolie en aardgas worden gewonnen.

• Koolstofmonoxide: een giftig gas dat kleur- en geurloos is, waardoor je niet merkt dat je het inademt.

• Stikstofoxiden: dragen bij aan de vorming van smog en zure regen en ze veroorzaken irritaties aan de slijmvliezen.

De katalysator zet de schadelijke stoffen/uitlaatgassen om in:

• Waterdamp: dit gas ontstaat bij ontbranding, nadat waterdamp en zuurstof deeltjes zich hebben samengevoegd.

• Koolstofdioxide: misschien wel het bekendste gas onder de mensen. Koolstofdioxide veroorzaakt overigens ook het broeikaseffect. Naast mensen, stoten auto’s en de industrie dit gas uit.  

• Stikstof: wij als mensen ademen 80% stikstof in. Stikstof is dan ook ongevaarlijk voor ons als mens

Omdat een katalysator drie stoffen omzet, noemt men een katalysator ook wel een driewegkatalysator. In een auto kunnen twee soorten katalysators voorkomen: een reductie katalysator of een oxidatiekatalysator.

Een reductie katalysator vermindert aanzienlijk de mate van vervuiling door giftige stoffen. Dit komt tot stand door het honingraat patroon in de plaat van de katalysator. In dit patroon worden de kanaaltjes van binnen bedekt met Platina, Palladium en Rhodium. Deze elementen functioneren als katalysator.

Een oxidatiekatalysator verlaagt de uitstoot van waterdamp en koolstofdioxide. Net zoals bij de reductie katalysator werken de elementen Platina, Palladium en Rhodium als katalysator.

Katalysator ongemakken en vervangen

Een katalysator gaat meestal even lang mee als de auto zelf. Toch kan de katalysator eerder aan vervanging toe zijn. Het kan zijn dat de katalysator negatieve stoffen onvoldoende omzet in positieve. Verder kan een katalysator vreemde geluiden maken. Deze geluiden zijn ongebruikelijk en dus moet de katalysator vervangen worden. 

Hieronder vind je nog meer oorzaken waardoor een katalysator kapot kan gaan:

• een niet goed werkende lambdasonde;

• verkeerde brandstof gebruikt

• olie in het uitlaatsysteem

• het niet goed afstellen van de motor

• fysieke beschadigingen door bijvoorbeeld verkeerde montage.

Nog enkele tips indien je te maken krijgt met een defecte katalysator en een nieuwe wilt aanschaffen:

• Het blijft een grote investering, daarom is het belangrijk dit direct goed te doen.

• Schaf een katalysator aan die aan dezelfde vereisten voldoet als het origineel. Zo wordt voorkomen dat je problemen krijgt in het motormanagement van de auto.

• Probeer altijd de oude katalysator te verkopen. Veel recyclebedrijven hebben interesse in de edelmetalen die zich bevinden in de katalysator.

• Laat bij twijfel altijd de katalysator van jouw auto nakijken!

Het gemak waarmee de katalysator vervangen kan worden, hangt af van het soort uitlaatsysteem dat jouw auto heeft. In sommige gevallen zal de uitlaat gedemonteerd moeten worden. Er zullen meer arbeidsuren gemaakt moeten worden, wat leidt tot hogere kosten. 

Ben je een ervaren hobbyist en mocht je besluiten om je katalysator zelf te vervangen, maak dan gerust gebruik van ons stappenplan: 

1.  Om te beginnen is het handig om de juiste gereedschappen in huis te hebben zoals een reparatiebrug, ring- of steeksleutel, kruipolie, een lap, vet of vaseline en indien nodig passende schroeven.

2. Plaats de auto op een verhoging en het liefst een reparatiebrug.
 

3. Verwijder de lambdasonde en alle stekkers die leiden naar de katalysator.

4. Maak voorzichtig alle schroeven los, maar draai deze er nog niet helemaal uit.

5. Draai nu alle schroeven er volledig uit. De katalysator mag hierbij niet verschuiven. 

6. Maak met een lap die je beschikking hebt alle steunvlakken en afdichtingsvlakken goed schoon. Verwijder oud vet en eventuele roestvorming zorgvuldig.

7. Dit is misschien wel de belangrijkste stap in het hele proces. Het is de bedoeling dat je katalysator zo weet te draaien dat de pijl voor de montagerichting van de motor in de richting van de werking en flow van de uitlaat wijst.

8. Steek de katalysator met de vooraf gemonteerde dichtingsringen in de buisaansluitingen. Draai alle schroeven kort aan. Begin vervolgens de ene na de andere een beetje vaster te draaien, totdat ze allemaal compleet vastgedraaid zijn. 

9. Plaats de lambdasonde en de sensoren weer in de daarvoor behorende aansluitingen. 

10. Laat de reparatiebrug zakken en test de werking van de katalysator. Dit doe je door de motor te laten draaien en iets gas te geven. Gaat dit allemaal zonder problemen? Gefelicteerd de vervanging is geslaagd!

De restwaarde van een katalysator

Steeds vaker worden katalysators van binnen schoongemaakt en worden de metalen die zich binnenin bevinden gerecycled. De uitstoot van milieuvriendelijke stoffen- en uitlaatgassen wordt veroorzaakt door een reactie die plaatsvindt tussen het Palladium, Platina en Rhodium. Deze edelmetalen worden bij verstopping van de katalysator teruggewonnen door middel van recycling. Omdat deze metalen veel waarde vertegenwoordigen, kan het recyclen van de katalysator zowel financieel als voor het milieu lonend zijn. Daar het een mooie bijkomstigheid is, verwacht er niet teveel van. Vaak zijn de edelmetalen slechts in erg kleine hoeveelheden aanwezig.

Heb je nog vragen over de katalysator? Dan kun je altijd contact met ons opnemen. Of check of wij de katalysator voor jouw auto hebben; hier.

14-november-2019 | Benny's Weetjes | Bogijn Automotive